“จันทร์รู้เรื่อง” เทพแห่งการจุติและอมตะ

ผศ.เยาวนาถ นรินทร์สรศักดิ์

          ความเดิมจันทร์ที่แล้ว : ตำนาน “เฮลิโอโพลิส” กล่าวว่า เทพเก๊บและเทพีนูต ได้ให้กำเนิดพระโอรสและพระธิดา รวมทั้งสิ้น 4 พระองค์ คือ เทพโอสิริส เทพไอซิส เทพเซต และเทพีเนฟทิส

          ในจันทร์นี้ อ.นาถ จะขออัญเชิญ “เทพโอสิริส” แห่งไอยคุปต์ มาสถิต ณ TOJO Culture & Art ค่ะ

          เทพโอสิริส (OSIRIS) เป็นหนึ่งในเทพเจ้าระดับตำนานแห่ง ไอยคุปต์ ที่มีความเชื่อกันว่า พระองค์เปรียบเป็นทั้ง “เทพแห่งการจุติและความอมตะ” เป็นองค์เทพที่ช่วยบันดาลให้เกิดสรรพชีวิต และความอุดมสมบูรณ์ ให้กับทุกชีวิตริมฝั่งแม่น้ำไนล์ และยังเป็นเทพแห่งชีวิต เป็นเทพแห่งวิญญาณ หรืออาจเรียกได้ว่าแม้เป็นถึง พญามัจจุราช แต่ก็เป็นเทพตุลาการผู้เปี่ยมไปด้วยความเมตตาในนรกภูมินั่นเองค่ะ  เทพโอสิริส จะเป็นผู้ตัดสินมนุษย์หลังความตาย ว่าดวงวิญญาณใดจะได้ขึ้นสวรรค์ ในขั้นตอนการพิพากษา เทพโอสิริส จะนำ “ก้อนเนื้อหัวใจ” ของผู้ตายที่ติดอยู่ในมัมมี่ร่างนั้น (จันทร์รู้เรื่องตอน “ไปเที่ยวทิพย์ดูมัมมี่กันเถอะ”) มาชั่งน้ำหนักบนตาชั่ง แล้วนำเอา “ขนนก” มาวางในถาดอีกด้านหนึ่งของตาชั่ง เพื่อเทียบน้ำหนักระหว่างหัวใจกับขนนก หากหัวใจของดวงวิญญาณนั้นมีน้ำหนักเบากว่าขนนก ถือว่าฟาโรห์หรือผู้ตายนั้นเป็นคนดี สมควรได้ขึ้นสวรรค์ หรือ จะได้ฟื้นคืนชีพจากมัมมี่ ไปเกิดใหม่ในดินแดนที่มีชีวิตอันเป็นอมตะนิรันดร์

          เทพโอสิริส พระองค์เป็นบุรุษรูปงามค่ะ มีพระวรกายเป็นสีเขียว มีพระมัสสุ (หนวดเครา) ดังฟาโรห์ มีผ้าลินินสีขาวห่อศพพันร่างไว้แบบมัมมี่ หมวกบนศรีษะประดับด้วยมงกุฎขนนกกระจอกเทศคู่ ในพระหัตถ์ทั้งสองถือตะขอกับไม้หวดข้าว แต่ในอีกด้านหนึ่ง ก็มีความเชื่อว่า เทพโอสิริสเปรียบเสมือนเป็น “กามเทพ” อันมีความบริสุทธิ์และเยาว์วัยตลอดกาล

          เทพโอสิริส ได้ตกหลุมรักกับ เทพีไอซิส (ISIS) ผู้เป็นพระขนิษฐา (น้องสาว) ตั้งแต่อยู่ในพระครรภ์ของ เทพีนูต พระมารดา และมีทายาทด้วยกันเพียงพระองค์เดียวเป็นบุรุษ มีพระนามว่า เทพฮอรัส (HORUS) ผู้มีดวงตาทิพย์วิเศษ (ไว้จะมาเล่าให้ฟังนะคะ) เทพโอสิริส มีพระอนุชาร่วมสายโลหิต นามว่า เทพเซ็ต ที่มีดวงจิตที่มืดดำ อิจฉาพี่ชายที่เป็นที่รักของทั้งเหล่ามนุษย์และทวยเทพทั้งหลาย และปกครองดินแดนไอยคุปต์อย่างมีความสุข จึงคิดกบฏเพื่อยึดบัลลังค์ของพระเชษฐา ได้รวบรวมสรรพกำลังของเทพฝ่ายของตนเอง นำทัพบุกเข้ามาในดินแดนไอยคุปต์ในวันที่ เทพโอสิริส จัดพิธี สถาปนา เทพฮอรัส ผู้เป็นโอรสขึ้นสืบราชบัลลังค์  แต่ด้วยความดีและความรักที่มีต่ออนุชาของ เทพโอสิริส พระองค์ไม่คิดต่อสู้กับอนุชา จึงถูก เทพเซ็ต สังหารจนสวรรคต และฉีกร่างกายของเทพโอสิริสออกเป็น 14 ชิ้น ขว้างทิ้งกระจัดกระจายไปทั่วแผ่นดินอียิปต์และผืนแม่น้ำไนล์เลยค่ะ เทพีไอซิส ผู้เป็นมเหสีไม่สามารถช่วยสวามีได้ ทรงเสียพระทัยเป็นที่สุด จน เทพธอธ เทพีเนฟธิส เทพอนูบิส และเทพฮอรัสผู้เป็นพระโอรส ได้เข้ามา ร่วมด้วยช่วยกัน ค้นหาชิ้นส่วนของเทพโอสิริส ทั้งบนแผ่นดินและในผืนแม่น้ำไนล์ เพื่อเก็บรวบรวมชิ้นส่วนต่างๆ ของ เทพโอสิริส ที่ถูก เทพเซ็ต ขว้างออกไปจนได้มาครบ 14 ชิ้น และได้อัญเชิญดวงวิญญาณของ เทพโอสิริส ที่กำลังดำเนินไปสู่โลกแห่งความตายกลับมาได้นะคะ แต่ เทพโอสิริส ผู้มีความเมตตา อยากมอบความยุติธรรมและช่วยผู้ที่ตกทุกข์ได้ยากใน ปรโลก ได้กล่าวปฏิเสธที่จะฟื้นคืนชีพมาอีกครั้ง และขอยกราชสมบัติและดินแดนไอยคุปต์ ให้แก่ เทพฮอรัส ผู้เป็นโอรสองค์เดียวของพระองค์

          ในปิรามิด ที่พบโลงศพของ “ฟาโรห์ตุตันคามุน” บนฝาผนังในปิรามิดชั้นในสุด ปรากฏภาพวาด เทพโอซิริส บนฝาผนัง และยังมีภาพสลักในฝาโลงศพชั้นในสุดที่ทำด้วยทองคำแท้หนักกว่า 100 กิโลกรัม ของฟาโรห์ตุตันคามุนอีก ซึ่งเชื่อว่าเทพโอสิริสจะสถิตอยู่กับ ฟาโรห์ตุตันคามุน และนำพาให้ท่านฟื้นคืนชีพมาจุติยังโลกมนุษย์อีกครั้ง และยังได้พบอีกว่า ภายในสุสานของ ฟาโรห์ทุตโมซิสที่ 4 ก็มีภาพวาด เทพโอซิริส บนผนังใส่ชุดผ้าห่อมัมมี่สีขาว พร้อม เทพอะนูบิส ซึ่งมีศีรษะเป็นรูปสุนัขและร่างกายเหมือนคน ผู้เป็นเทพแห่งความตาย มารับ ฟาโรห์ทุตโมซิสที่ 4 ไปสู่ปรโลก

         จากพิธีกรรมในการทำมัมมี่ ตลอดหลายร้อยหลายพันปี แห่ง เฮลิโอโพลลิสต์ มีความเชื่อว่า ฟาโรห์ แห่งแผ่นดินอียิปต์ เมื่อสิ้นพระชนม์แล้ว ทุกๆ พระองค์ต้องผ่านการทำพิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์ในการทำมัมมี่ (จันทร์รู้เรื่องตอน “ไปเที่ยวทิพย์ดูมัมมี่กันเถอะ”) และด้วยความเชื่อและศรัทธาในการฟื้นคืนชีพของชาวอียิปต์ ว่า เทพโอสิริส จะสถิตและเป็นส่วนหนึ่งของวิญญาณของฟาโรห์ในมัมมี่ เพื่อรอวันฟื้นคืนกลับมาสู่โลกมนุษย์ริมฝั่งแม่นำไนล์ อีกครั้ง หากดวงวิญญาณฟาโรห์ ไม่อาจกลับมาสู่ร่างมัมมี่ ได้ ชาวไอยคุปต์เชื่อว่า เทพโอซิริส จะสถิตเพื่อปกปักษ์รักษา ดวงวิญญาณฟาโรห์นั้นไปตลอดชั่วนิจนิรันดร จวบจนกัลปวสาน ค่ะ

          เทพฮอรัส ผู้เก่งกาจ และเป็นต้นกำเนิดของ Eye of HORUS จะมาพบกับทุก ๆ ท่าน ที่ TOJO Culture & Art ใน “จันทร์รู้เรื่องสัปดาห์หน้า” ค่ะ แล้วพบกันนะคะ

เรียบเรียงและวาดภาพประกอบ โดย ผศ.เยาวนาถ นรินทร์สรศักดิ์    

_________________________________________________________________________________

อ่านบทความอื่น ๆ

“จันทร์รู้เรื่อง” กำเนิดโลก กำเนิดเทพ

“จันทร์รู้เรื่อง” ไปเที่ยวทิพย์ ดู “มัมมี” กันเถอะ

“จันทร์รู้เรื่อง” สุนทรียศาสตร์ ลัทธิ และความเชื่อทางศิลปะตะวันตก