1 ตุลาคม 2551 “ดาวเทียมธีออส” (Theos) ดาวเทียมสำรวจทรัพยากรธรรมชาติดวงแรกของไทย ถูกปล่อยขึ้นสู่อวกาศ จากฐานส่งจรวดในประเทศรัสเซีย

ดาวเทียมธีออส(THEOS:Thailand Earth Observation Satellite)
หรือดาวเทียมไทยโชต(Thaichote)
เป็นดาวเทียมสำรวจข้อมูล ควบคุมจากระยะไกล (Remote Sensing)
ใช้สำรวจทรัพยากรธรรมชาติของประเทศไทย สร้างขึ้นโดยความร่วมมือระหว่าง
รัฐบาลไทยและรัฐบาลฝรั่งเศส ดำเนินงานโดยสำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ 
(สทอภ. หรือ GISTDA) กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ร่วมกับ
บริษัท อี เอ ดี เอส แอสเตรียม (EADS Astrium) จากประเทศฝรั่งเศส 
ด้วยงบประมาณ 6,000 ล้านบาท
นับเป็นดาวเทียมสำรวจทรัพยากรดวงแรกของไทยและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ชื่อTHEOS มาจากคำย่อในภาษาอังกฤษว่า Thailand Earth Observation Satellite
หมายถึง ระบบสำรวจพื้นผิวโลก โดยใช้เทคโนโลยีภาพถ่ายจากดาวเทียม ของประเทศไทย 
โดยคำว่า THEOS ยังพ้องเสียงกับคำจากภาษากรีก ซึ่งแปลว่า พระเจ้า

ต่อมา พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ ๙ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ
พระราชทานชื่อดาวเทียมดังกล่าว เป็นภาษาไทยว่า ไทยโชต และให้ใช้ชื่อภาษาอังกฤษว่า Thaichote
ตั้งแต่วันที่ 10 ธันวาคม 2554 โดยมีความหมายว่า “ดาวเทียมที่ทำให้ประเทศไทยรุ่งเรือง”

ดาวเทียมไทยโชต เป็นดาวเทียมขนาดเล็ก มีน้ำหนัก 750 กิโลกรัม เป็นดาวเทียมวงโคจรต่ำ 
(Low Earth Orbit: LEO) โคจรสูงจากพื้นโลกประมาณ 820 กิโลเมตร 
โคจรรอบโลกซ้ำแนวโคจรเดิมทุก 26 วัน มีอายุทางเทคโนโลยีขั้นต่ำ 5 ปี
แต่อายุการใช้งานจริงมากกว่านั้น มีกล้องถ่ายภาพ 2 กล้อง ใช้ระบบซีซีดี 
สามารถบันทึกภาพจากการสะท้อนแสงของพื้นโลก (ต้องการแสงอาทิตย์)
ได้ทั้ง ภาพแบบขาวดำ (Panchromatic) ที่รายละเอียด 2 เมตร
ความกว้างของภาพที่มุมตั้งฉากกับพื้นผิวโลก 22 กม. และภาพแบบหลายช่วงคลื่น (Multispectral)
เพื่อนำมาแสดงร่วมกันให้เห็นเป็นภาพสี จำนวน 4 ช่วงคลื่น ที่รายละเอียด 15 เมตร
ความกว้างของภาพที่มุมตั้งฉากกับพื้นผิวโลก 90 กิโลเมตร
ได้แก่ 3 ช่วงคลื่นแสงที่ตามองเห็น (ช่วงคลื่นแสงสีแดง สีเขียว และสีน้ำเงิน)
และ 1 ช่วงคลื่นช่วงใกล้ระยะอินฟราเรด (Near IR)

ดาวเทียมธีออส ถูกส่งขึ้นสู่อวกาศ ในวันพุธที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2551 เมื่อเวลา 13:37:16 น.
ตามเวลาในประเทศไทย หรือ 6:37:16 น. ตามเวลามาตรฐานสากล (UTC)
โดยจรวดนำส่ง เนปเปอร์ (Dnepr) ของบริษัท ISC Kosmotras ประเทศยูเครน 
จากฐานส่งจรวดเมืองยาสนี (Yasny) ประเทศรัสเซีย

เหตุการณ์การส่งดาวเทียมไม่สามารถถ่ายทอดสดได้ เนื่องจากฐานส่งจรวดที่เมืองยาสนีเป็นเขตทหาร
จึงเป็นการรายงานสด ทางโทรศัพท์มายังสถานีควบคุมและรับสัญญาณดาวเทียมธีออส อ.ศรีราชา จ.ชลบุรี
จรวดถูกยิงสู่ท้องฟ้าจากไซโลด้วยแรงขับเคลื่อนของจรวดท่อนที่ 1 ไปทางทิศใต้ตามแนวขั้วโลก
มีมุมเอียงไปทางตะวันตก 8.9 องศา จรวดท่อนที่ 1 ขับเคลื่อนจากพื้นดินเป็นเวลา 110 วินาที
ขึ้นไปที่ระดับสูง 60 กิโลเมตร แล้วแยกตัวออกและตกลงสู่พื้นโลกที่ประเทศคาซัคสถาน 
ต่อจากนั้นจรวดท่อนที่ 2 ขับเคลื่อนและนำดาวเทียมขึ้นต่อไปอีกเป็นเวลา 180 วินาที
ได้ระดับความสูง 300 กิโลเมตร หรือเมื่อผ่านไป 290 วินาทีจาก Lift-off แล้ว
จรวดท่อนที่ 2 แยกตัวและตกลงในมหาสมุทรอินเดีย จรวดส่วนสุดท้ายพร้อมดาวเทียม
เคลื่อนต่อไปตามวิถีการส่งจนถึงระดับความสูง 690 กิโลเมตร ดาวเทียมแยกตัวออกมาโคจรเป็นอิสระ
จากจรวดส่วนสุดท้าย ตามเวลาในประเทศไทยเมื่อเวลา 15:09 น. สถานีควบคุมและรับสัญญาณดาวเทียม
ที่เมืองคิรูนา (Kiruna) ประเทศสวีเดน จะเป็นสถานีแรกที่ติดต่อกับดาวเทียมได้ (First Contact)
ต่อจากนั้นดาวเทียมโคจรผ่านประเทศไทยครั้งแรก เวลา 21:16 น.
ซึ่งสถานีควบคุมและรับสัญญาณดาวเทียมธีออส อ.ศรีราชา เริ่มปฏิบัติการควบคุมการโคจรดาวเทียม
และตรวจสอบการทำงานต่างๆ เพื่อให้ดาวเทียม THEOS มีความสมบูรณ์พร้อมใช้งาน
อันเป็นงานและภารกิจหลักในการให้บริการข้อมูลดาวเทียม ให้แก่หน่วยงานทั้งในและต่างประเทศ

สถานีรับสัญญาณดาวเทียมอยู่ที่เขตลาดกระบัง กรุงเทพมหานคร
ส่วนสถานีควบคุมดาวเทียม อยู่ที่ อำเภอศรีราชา จังหวัดชลบุรี

• สิทธิการใช้งาน ตัวดาวเทียมธีออส และสถานีควบคุมและรับสัญญาณภาคพื้นดิน
  • ใช้สำรวจทรัพยากรทั้งภายในประเทศ ซึ่งมีหน่วยงานทั้งภาครัฐ และเอกชน
    แสดงความประสงค์นำข้อมูลดาวเทียมธีออส ไปใช้ประโยชน์ในการสำรวจหาข้อมูล
    และใช้ทำแผนที่ ในภารกิจที่รับผิดชอบเช่น การสำรวจหาชนิดของพืชผลการเกษตร,
    การประเมินหาผลผลิตการเกษตร, การสำรวจหาพื้นที่ป่าไม้,
    การสำรวจหาพื้นที่ป่าถูกบุกรุกทำลาย, การสำรวจหาพื้นที่ป่าถูกไฟไหม้,
    การสำรวจหาพื้นที่สวนป่า, การสำรวจหาชนิดป่า,
    การสำรวจหาพื้นที่ทำนากุ้งและประมงชายฝั่ง,
    การสำรวจหามลพิษจากคราบน้ำมันในทะเล, การสำรวจหาแหล่งน้ำ,
    การสำรวจหาแหล่งชุมชน, การสำรวจหาพื้นที่ปลูกฝิ่น,
    การวางผังเมือง, การสร้างถนนและวางแผนจราจร, การทำแผนที่,
    การสำรวจหาบริเวณที่เกิดอุทกภัย, การสำรวจหาพื้นที่ที่เกิดดินถล่ม,
    การสำรวจหาพื้นที่ประสบภัยจากคลื่นยักษ์สึนามิ
  • ลดค่าใช้จ่ายการสั่งซื้อภาพจากดาวเทียมต่างประเทศ และสามารถขายข้อมูล
    การสำรวจทรัพยากรระหว่างประเทศ
• ได้รับการถ่ายทอดเทคโนโลยีการออกแบบและสร้างดาวเทียม แก่บุคลากรไทย
  • การพัฒนาระบบดาวเทียม ระบบภาคพื้นดิน การควบคุมรับสัญญาณ
    และการจัดทำผลิตภัณฑ์ภาพ
  • ได้สิทธิ์ในการรับสัญญาณและการให้บริการข้อมูลดาวเทียม SPOT-2, 4, และ 5
    ก่อนดาวเทียมธีออส จะขึ้นสู่อวกาศ
  • ได้สิทธิ์ในการพัฒนาบุคลากร ทั้งจากการได้ทุนการศึกษา ตลอดระยะเวลา 10 ปี
    โดยเป็นทุนฝึกอบรมในฝรั่งเศส สำหรับเจ้าหน้าที่ไทย ในด้านเทคโนโลยีดาวเทียม
    และการประยุกต์ใช้ จำนวน 80 ทุน และทุนการศึกษาระดับปริญญาโท-เอก
    จำนวนทั้งสิ้น 24 ทุน

นอกจากนี้ ผู้เชี่ยวชาญจากฝรั่งเศสจะเดินทางมาเพื่ออบรม และจัดสัมมนาให้แก่เจ้าหน้าที่ไทยทุกปี

ข้อมูลจาก
ดาวเทียมไทยโชต – วิกิพีเดีย (wikipedia.org)
ดาวเทียม Thaichote | สำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (องค์การมหาชน):GISTDA