“น้ำ” ความเชื่อ และพิธีกรรม

โดย อ่าย ณัฏฐา

เมืองไทยได้ชื่อว่าเป็นเมืองแห่งการเกษตรกรรม จึงไม่แปลกเลยที่วิถีชีวิตของคนไทยตั้งแต่สมัยโบราณจะมีความเกี่ยวข้องกับน้ำเป็นอย่างมาก ไม่ว่าน้ำจะเกี่ยวข้องกับคนไทยในเรื่องของการดำเนินชีวิตหรือความเชื่อต่างๆ น้ำถูกยกให้เป็นสัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์อีกทั้งยังเป็นเครื่องชำระล้างมลทินอีกด้วยค่ะ

ในการดำเนินชีวิตของคนไทยน้ำเข้ามามีส่วนร่วมในช่วงต่างๆ ของชีวิตตั้งแต่เกิดจนตาย ไม่ว่าจะเป็นพิธีโกนผมไฟ, การชำระร่างกายด้วยน้ำให้สะอาดก่อนข้าบวช, พิธีการรดน้ำสังข์เมื่อเข้าสู่พิธีมงคลสมรส หรือแม้แต่การรดน้ำศพเมื่อถึงวันที่ต้องจากลา เมื่อสังเกตดูจะพบว่าการใช้น้ำเข้ามาเพื่อชำระล้างมลทินของร่างกายเพื่อให้เราเพื่อให้เราก้าวเข้าไปสู่อีกขั้นหนึ่งของชีวิตอย่างสะอาดหมดจดนั่นเองค่ะ

ความสำคัญของน้ำในศาสนาพุทธก็มีให้เห็นอยู่มากไม่ว่าจะเป็นการกรวดน้ำ พิธีรดน้ำมนต์ในวาระสำคัญต่างๆ หรือการสรงน้ำพระเพื่อเป็นการแสดงความเคารพ และสร้างความเป็นสิริมงคลให้กับเรา ทั้งนี้เพราะน้ำเป็นสัญลักษณ์ของความสงบสุขร่มเย็นและความไม่เป็นทุกข์ ไม่เดือดร้อนใดๆ อีกทั้งยังสามารถล้างความเป็นอัปมงคลให้ออกไปจากร่างกายและจิตใจอีกด้วย

หากพูดถึงความเชื่อที่เกี่ยวกับเทพเจ้าแห่งน้ำจะพบว่าคนไทยได้รับอิทธิพลจากศาสนาฮินดูเข้ามาอยู่ไม่ใช่น้อย ไม่ว่าจะเป็นการนับถือพระแม่คงคา พระแม่ยมนา หรือพระแม่สุรัสวดีก็ล้วนได้รับอิทธิพลมาจากศาสนาฮินดูแทบทั้งสิ้น โดยการแสดงความเคารพต่อเทพเจ้าแห่งน้ำนี้ก็เพื่อเป็นการขอบคุณที่เทพเจ้าแห่งน้ำประทานความอุดมสมบูรณ์ต่างๆมาให้นั่นเองค่ะ

โดยพระแม่คงคาได้รับการยกย่องเป็นเทพีแห่งสายน้ำผู้ทำหน้าที่ชำระล้างความผิด และความชั่วของมวลมนุษย์ เพื่อให้กลับมาบริสุทธิ์เหมือนแรกเกิด โดยแม่น้ำคงคาถือเป็นแม่น้ำที่มีความศักดิ์สิทธิ์เป็นอย่างยิ่ง เชื่อกันว่าเมื่อถึงเวลาที่ต้องลาจากโลกนี้ไปการนำอัฐิมาลอยในแม่น้ำแห่งนี้จะเป็นการพาดวงวิญญาณขึ้นไปสู่สรวงสวรรค์

พระแม่ยมนา หรือพระนางยมุนา มักจะปรากฏตัวอยู่คู่กับพระแม่คงคาในฐานะผู้รักษาเทวสถานที่ใช้เพื่อชำระล้างและขจัดอาถรรพ์ของผู้ที่จะเข้ามาทำการสักการะให้มีความบริสุทธิ์ยิ่งขึ้น

พระแม่สุรัสวดี เป็นตัวแทนของสติปัญญาความรู้ศิลปะหาความคิดสร้างสรรค์ (ที่มาของรางวัลสุรัสวดีหรือรางวัลตุ๊กตาทองที่มอบให้แก่คนในวงการบันเทิง)

ถึงแม้คนไทยอาจไม่มีเทพเจ้าแห่งสายน้ำที่โดดเด่นแต่คนไทยมีการนำน้ำไปผูกเข้ากับประเพณีต่างๆ ที่สำคัญมากมาย เช่น ประเพณีสงกรานต์ ประเพณีลอยกระทง งานบุญบั้งไฟหรือแม้แต่การแห่นางแมวเพื่อขอฝน ความสัมพันธ์ของคนไทยกับสายน้ำจึงแน่นแฟ้นมาตั้งแต่อดีตมาถึงปัจจุบันค่ะ

________________________________________________________________________________________

อ่านบทความอื่น ๆ

ดาวอาทิตย์ย้าย ใครจะดัง งานเด่น ปังปุริเย่ มาเช็คเลย