ผังเมืองพัง ทำอะไรได้บ้าง ตอน 1

รถติด เดินยาก อากาศร้อน มลภาวะเยอะเพราะอะไรครับหลักๆ มีไม่กี่อย่างแต่หนึ่งในนั้นคือความห่วยของผังเมือง วันนี้มาคุยกันไหมครับทำไมผังเมืองกรุงเทพมันเลวได้ขนาดนี้

เรื่องแรกครับ บรรพบุรุษไทยทำผังเมืองไม่เป็นจริงหรือเปล่า? ลองมองย้อนกลับไปสุโขทัย อยุธยา รัตนโกสินทร์ตอนต้น เฮ้ย มันไม่ได้ห่วยนี่หว่า ถนนทุกสายเชื่อมกันเป็นสี่เหลี่ยมเป็นวงเวียนเป็น grid เชื่อมถึงกันหมด กรุงเทพเองก็ยังมีเขตที่ยังย้อนกลับไปศึกษายุคนั้นได้เช่นถนนราชดำเนิน เสาชิงช้า สวนมะลิ เจริญกรุง สี่พระยา เยาวราช สีลม

ใครลองเดิน ลองขับรถ จะเห็นว่าถนนแถวนี้เชื่อมถึงกันหมด ตรงนี้รถติดก็หลบไปอีกทางหนึ่งได้ 

ในยุคปี 2500-2510 นักผังเมืองยุคนั้นทำแผนแม่บทผังเมืองกรุงเทพออกมา ชื่อว่าผัง Litchfield ซึ่งถอดแบบการสร้างเมืองให้มีความเป็นสากล และไม่กระจุกตัวอยู่ในกรุงเทพตอนใน หนึ่งในผลงานในหลวง ร.9 คือการผลักดันวงแหวนรอบใน ใครไม่รู้จักก็คือถนนรัชดาภิเษก ซึ่งนั่นคือถนนวงแหวนสายแรกของกรุงเทพมหานครโดยที่ท่านวางแผนไว้ว่าถนนเหล่านี้ต้องไม่มีจุดตัด แต่เป็นระบบ feeder เอารถจากในเมืองถ่ายออกนอกเมืองเหมือนในเมืองใหญ่เช่นมิวนิค เวียนนาที่เขาใช้ชื่อว่า inner ring strasse ที่ไม่ให้มีร้านค้าเกะกะอยู่บนถนน แต่ปัจจุบันก็อย่างที่เห็นเกิดร้านค้า ตึกทำงาน ร้านอาหาร ซอกซอย มาตั้งระหว่างทางเต็มไปหมด ถนนที่ทำหน้าที่เป็น feeder ก็ทำหน้าที่ไม่ได้ อันนี้ก็เป็นตัวอย่างว่าการพัฒนากรุงเทพมหานครนั้นไม่ได้อยู่บนแผนแม่บทผังเมืองที่เคยทำกันไว้เลย

ผังเมืองกรุงเทพยุค 50-60 ปีหลังจึงเกิดถนนแปลกๆ เช่นถนนยาวๆแล้วก็มีซอยแยกมากมายที่ไม่เชื่อมกันเลยจนเกิดพื้นที่ปิดล้อมขนาดใหญ่ อันนี้ต้นเหตุวิกฤติการจราจรกรุงเทพ

ทีนี้พอไม่ทำตามแผน ก็ต้องเกิดการตามแก้ปัญหา เช่นระบบถนนจตุรทิศ หรือทางต่างระดับบรมราชชนนีที่ในหลวงร.9 ท่านพยายามนำมาแก้ไขปัญหาผังเมืองที่ล้มเหลวเกิดจุดปิดล้อม ไม่เชื่อมต่อจำนวนมหาศาล บางจุดท่านก็แก้ด้วยการเสนอการทำ by pass อย่างถนนจตุรทิศก็เป็นถนน by pass กรุงเทพตะวันตก ตะวันออกตอนในเพื่อแก้ปัญหาการพัฒนาเมืองแบบไม่สนแผนแม่บทของเหล่าข้าราชการ และนักการเมือง

ในเมื่ออดีตแก้ไม่ได้ พูดไปก็ไม่ฟังก็ต้องมาถามต่อครับว่า ผังเมืองกรุงเทพและเมืองต่างๆในไทยจะเรียนรู้ปัญหาในอดีตแล้วแก้ไขได้หรือไม่ หรือก็ยังใช้วิธีใช้เส้นสายเอาถนนเข้าที่ตัวเองเพื่อให้ราคาที่ขึ้น หรือกลับกันไม่ให้เกิดการเจาะผ่านที่ตัวเองเพราะหวงที่หรือที่เห็นบ่อยๆคือคิดถึงแค่ถนน แต่ไม่คิดถึงจักรยาน ไม่คิดถึงคนเดินเท้า ไม่คิดถึงพื้นที่สีเขียวแบบนี้ก็จะกลายเป็นว่าทำผังเมืองผิดๆมาตลอดสี่ 50 ปีแล้วก็ยังไม่เรียนรู้กันต่อไป

เอาวะ มาลุกขึ้นมาช่วยกันแก้ครับ เมื่อรู้เหตุ ก็จะหาทางแก้ได้ ไม่ยาก

รูปภาพเพิ่มเติม

เขตเมืองเก่ากรุงเทพ ถูกออกแบบอย่างสากลดี ถนนเกิน 80% เชื่อมต่อกันเป็น grid

.

ผังเมืองกรุงเทพยุคใหม่ มีถนนหลักไม่กี่สายที่อุดมไปด้วยซอยตัน พื้นที่ปิดล้อม และระบบถนนที่ไม่เป็น grid แบบยุคเก่า

เขียนโดย : “พงศ์พรหม ยามะรัต” ที่ปรึกษาการพัฒนานโยบายสาธารณะด้านนวัตกรรมและอนาคตศาสตร์

#TOJONEWS #โตโจ้นิวส์ #TOJOColumnist #กรุงเทพ #ผังเมือง #รถติด #มลภาวะ #อากาศร้อน #เดินยาก