ระทึก..อีก! จับตาโควิด จ่อระบาดรอบใหม่ เป็น “ซุปโอไมครอน” !!

ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ ชี้ ตระกูลโอไมครอน มีวิวัฒนาการเกิดเป็นสายพันธุ์ย่อยมากกว่า 300 สายพันธุ์ คาดอาจก่อให้เกิดการระบาดระลอกใหม่ เป็น “ซุปโอไมครอน”

ผู้สื่อข่าวโตโจ้นิวส์รายงานว่า ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ คณะแพทย์ศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี โพสต์ข้อความผ่านเพจเฟซบุ๊ก Center for Medical Genomics ระบุว่า ซุปโอไมครอนสายพันธุ์ย่อย (A soup of omicron subvariants) อาจก่อให้เกิดการระบาดระลอกใหม่ (new wave) ในแต่ละภูมิภาคด้วยสายพันธุ์ย่อยที่แตกต่างกัน
วลีเด่นช่วงนี้คือ ‘ซุปโอไมครอน’ เรียกขานโดยกลุ่มผู้เชี่ยวชาญโควิด-19 ทั่วโลกบ่งชี้ให้เห็นถึงความแตกต่างของธรรมชาติของการกลายพันธุ์ของไวรัสโคโรนา 2019 ที่เปลี่ยนไปในยุคของโอไมครอน

การดำเนินการถอดรหัสพันธุกรรมทั้งจีโนมของไวรัสโคโรนา 2019 และจัดเก็บในฐานข้อมูลโควิดโลก ‘GISAID’ จากผู้ติดเชื้อทั่วโลกตลอด 3 ปี จำนวนกว่า 13.7 ล้านตัวอย่าง (ณ วันที่ 1 พ.ย. 2565) ได้ถูกนำมาประมวลผลด้วยคอมพิวเตอร์สมรรถนะสูงสร้างเป็นต้นไม้แห่งการวิวัฒนาการ (phylogenetic tree) เพื่อดูความสัมพันธ์ทางพันธุกรรมระหว่างตระกูลของโคโรนา 2019 (-2022) พบว่า ในช่วง 2 ปีแรกตระกูลใหญ่ของโคโรนาไวรัสซึ่งมีรหัสพันธุกรรมแตกต่างกันอย่างมากได้เกิดขึ้นและถูกแทนที่ด้วยตระกูลใหญ่ถัดไปอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่ตระกูลไวรัสอู่ฮั่น ได้ถูกแทนที่ด้วยตระกูล อัลฟา, เบตา, แกมมา, เดลตา และ โอไมครอน ตามลำดับ

และเนื่องจากส่วนหนามแหลมของแต่ละตระกูลมีการกลายพันธุ์เปลี่ยนแปลงแตกต่างกันอย่างมากทำให้ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายเราพัฒนาตามไม่ทัน เข้าไปจับทำลายไวรัสไม่ได้ ทำให้มีผู้ติดเชื้อเจ็บป่วย รุนแรง และเสียชีวิตเป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะในช่วงการระบาดของตระกูลเดลตา

แต่เมื่อการระบาดย่างเข้าสู่ช่วงปีที่ 3 ในยุคของตระกูลโอไมครอนกลับมีวิวัฒนาการเกิดเป็นสายพันธุ์ย่อยมากกว่า 300 สายพันธุ์ (omicron subvariants) โดยแต่ละสายพันธุ์ย่อยของโอไมครอนมีการกลายพันธุ์ต่างไปจากไวรัสโคโรนา 2019 สายพันธุ์ดั้งเดิม ‘อู่ฮั่น’ มากกว่า 100 ตำแหน่ง โดยเฉพาะส่วนหนามที่อยู่ในส่วนเปลือกนอกห่อหุ้มอนุภาคไวรัสไว้

ส่วนหนามมีบทบาทสำคัญในการหลบเลี่ยงภูมิคุ้มกันจากวัคซีนและจากภูมิคุ้มกันที่เราได้รับจากการติดเชื้อโควิดตามธรรมชาติ รวมทั้งจับกับผิวเซลล์ของผู้ติดเชื้ออย่างจำเพาะ และเป็นที่น่าสนใจมากว่าส่วนหนามของโอไมครอนแต่ละสายพันธุ์ย่อยมีทั้งที่ซ้ำกับสายพันธุ์โอไมครอนดั้งเดิมประหนึ่งเป็นการรีไซเคิล (recycle) นำตำแหน่งการกลายพันธุ์ดั้งเดิมที่ใช้ได้ผล (ในการหลบเลี่ยงภูมิ หรือจับกับเซลล์) กลับมาใช้ใหม่ผสมผสานกับการกลายพันธุ์ตำแหน่งใหม่ซึ่งจำเป็นใช้แข่งขันกันเองเพื่อการอยู่รอดในหมู่ของโอไมครอนสายพันธุ์ย่อย

สรุปได้ว่าการระบาดของโอไมครอนมีความหลากหลายในรูปแบบของการหมุนเวียนอยู่ในประชากรของโลก ซึ่งทำให้คาดเดาแนวโน้มการระบาดในอนาคตได้ยากขึ้น ดังนั้นผู้เชี่ยวชาญทั่วโลกจึงได้เปรียบการระบาดของโควิดในช่วงปีที่ 3 เสมือน ซุปโอไมครอนสายพันธุ์ย่อย (A soup of omicron subvariants) อันประกอบด้วยหลายหลายสายพันธุ์ย่อยเหมือนซุป เช่น BA.2.75, BA.2.75.2,BQ.1, BQ.1.1, BF.7, XBB, XBB.1,XBB.2, XBB.3,XBB.4, และ XBB.5 มีแข่งขันกันแพร่ระบาดเพื่อความอยู่รอด และเนื่องจากแต่ละสายพันธุ์ย่อยมีการรีไซเคิลตำแหน่งการกลายพันธุ์ของโอไมครอนดั้งเดิม เช่นในตำแหน่ง ‘R346, L452, K444, F486, N460’

อันอาจเป็นปัจจัยสำคัญหนึ่งทำให้ระบบภูมิคุ้มกันของเรารู้จักคุ้นตำแหน่งกลายพันธุ์เหล่านี้มาก่อนล่วงหน้า สังเกตได้ว่าการติดเชื้อเจ็บป่วยจากโอไมครอนสายพันธุ์ต่างๆไม่ว่าจะเป็น BA.1,BA.2,BA.4,BA.5 และล่าสุด BQ.1 และ XBB จึงมีอาการที่ไม่แตกต่างกัน คือไม่รุนแรงต้องรักษาตัวใน รพ. รวมทั้งมีจำนวนผู้เสียชีวิตน้อยกว่าเมื่อเทียบกับสายพันธุ์เดลตา

ในช่วงเข้าสู่ฤดูหนาวปลายปีนี้และต้นปีหน้า 2565 คาดว่าแต่ละภูมิภาคทั่วโลกจะมีการติดเชื้อโอไมครอนสายพันธุ์ย่อยที่แตกต่างกัน เช่นในทวีปยุโรปและอเมริกามีการติดเชื้อโอไมครอน BQ.1 และ BQ.1.1 ในขณะที่ทวีปเอเชีย โดยเฉพาะ อินเดีย บังกลาเทศ มาเลเซีย และสิงคโปร์ พบการระบาดของ XBB,XBB.1-XBB.5 ในขณะที่ทวีปออสเตรเลียพบการระบาดผสมผสานระหว่าง BQ.1* และ XBB*
สำหรับประเทศไทยยังคงพบโอไมครอนสาย BA.5* ถึงร้อยละ 97.83%
ส่วนสายพันธุ์ย่อย
• BA.4.6 จำนวน 2 ราย
• BQ.1.1 ไม่พบ
• BQ.1 จำนวน 1 ราย
• BF.7 จำนวน 2 ราย
• BA.2.75 จำนวน 24 ราย
• BA.2.75.2 จำนวน 6 ราย
• XBB ไม่พบ
• ปล. ข้อมูลจาก GISAID วันที่ 1/11/2565

ช่วงหน้าหนาวในประเทศไทยซึ่งคาดกันว่าจะยาวนานจะมีส่วนทำให้อนุภาคไวรัสคงอยู่ในสิ่งแวดล้อมได้นานขึ้นอันอาจส่งเสริมให้มีการระบาดระลอกใหม่หรือไม่และเป็นโอไมครอนสายพันธุ์ย่อยใดนั้นยังตอบได้ แต่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องของประเทศรวมทั้งศูนย์จีโนมทางการแพทย์ รพ. รามาธิบดี กำลังเฝ้าติดตามโดยการถอดรหัสพันธุกรรม (sequencing) ทั้งจีโนมหรือบางส่วน (genotyping)

ซึ่งขณะนี้จำนวนการสุ่มถอดรหัสพันธุกรรมในประเทศไทยลดลงอย่างมากเพราะจำนวนผู้ติดเชื้อโคโรนา 2019 ในประเทศลดลงอย่างต่อเนื่อง ตัวอย่างที่ส่งมาตรวจที่ห้องปฏิบัติการไวรัสวิทยา รพ. รามาธิบดี ช่วงนี้ลดเหลือเพียง 4-12 ตัวอย่างต่อวัน และตรวจพบ PCR เป็นบวกเพียงวันรายเดียวเท่านั้น

#เพื่อไม่พลาดข่าวสารดีๆ อย่าลืมกดติดตามพวกเรา TOJO NEWS